Whatsapp Facebook X LinkedIn RSS feed

Kennisdag Substraat 2025 in teken van routekaarten, nieuwe grondstoffen en ervaringen

ARTIKEL
MARKT & ACTUEEL
Facebook Twitter Linkedin Whatsapp
Jan van Staalduinen, vrijdag 27 juni 2025
272 sec


Groothandel maant tot doorpakken: 'Jullie licence to produce is onze licence to sell'

Medio april trok de jaarlijkse Kennisdag Substraat van Wageningen University & Research (WUR) en kenniscentrum RHP tientallen stakeholders naar het World Horti Center in Naaldwijk. Zij werden bijgepraat over de nieuwste ontwikkelingen rond de transitie naar circulaire groeimedia. De aanwezigen, onder wie een klein aantal kwekers en vermeerderaars, kregen een gevarieerd programma voorgeschoteld met sprekers vanuit de branche, onderzoek én retail.

Van biomassa (boven) naar biochar (onder)
Van biomassa (boven) naar biochar (onder)

Alexander Boedijn van de WUR belichtte de totstandkoming en hoofdlijnen van de Route- en Kansenkaart (REK) voor groeimedia, die een gidsfunctie heeft voor thema's als verbreding van het aanbod hernieuwbare grondstoffen, voorbewerking en stabilisatie van grondstoffen, het borgen van voedselveiligheid en het kwantificeren van de milieu-impact van hernieuwbare grondstoffen.
Het in 2022 afgesloten Convenant milieu-impact potgrond en substraten is leidend voor de transitie naar volledig circulaire substraten, die in 2050 moet zijn voltooid. Er zijn tussentijdse doelen geformuleerd voor 2025 en 2030, waarin onderscheid wordt gemaakt tussen substraten voor professioneel gebruik en voor consumenten.


Levend werkdocument

Zowel het convenant als het WUR-rapport Hernieuwbare grondstoffen voor groeimedia, waarin streefpercentages voor 2030 en de benodigde acties om die te halen worden beschreven, liggen ten grondslag aan de REK voor groeimedia, waarover in twee workshops is meegedacht door tal van stakeholders. De uitwerking via acht nader omschreven routes is onder andere van belang voor het ontwikkelen van nieuwe kennis die aan de vraag van de sector voldoet en voor het beoordelen van subsidieaanvragen door subsidieverstrekkers. Programmatische inbedding is voor dat laatste van groot belang, aldus Boedijn.
'Nog voor de zomer wordt er een programmamanager aangesteld om de Route- en Kansenkaart te implementeren in de substraatketen. Het is een levend werkdocument dat eens per twee jaar wordt bijgewerkt.'


LCA en milieufootprint

Wetenschapscoördinator Alexander Sentinella van Growing Media Europe behandelde de levenscyclusanalyse (LCA) van groeimedia, die de grondslag vormt voor het berekenen van de milieufootprint van alle denkbare grondstoffen voor groeimedia, alsmede eindrecepturen. Het zal ook de grondslag vormen voor toekomstige milieucertificaten van mengsels.
Sentinella stelde vast dat de publieke discussies over de voetafdruk van groeimedia zich tot voor kort beperkte tot veen en CO2-uitstoot. Om de impact van alle grondstoffen op alle relevante milieuaspecten zichtbaar te maken, werkt de Europese brancheorganisatie aan een eenduidige LCA-methodiek (de Growing Media Environmental Footprint Guideline) die zowel binnen als buiten de sector weerklank vindt. Deze ligt in lijn met de Product Environmental Footprint Category Rules (PEFCR), waarop ook de Flori en Fresh Produce PEFCR-footprintberekeningen zijn gebaseerd.
'Er wordt aan gewerkt sinds 2018 en in 2021 werd de eerste versie van de GMEFG gelanceerd,' blikte de wetenschapscoördinator terug. 'In het verlengde hiervan is in 2023 de Substrate LCA Tool geïntroduceerd als praktische rekentool voor substraatproducenten. Vorig jaar heeft de GMEFG een update gekregen. Op basis daarvan wordt dit jaar de Substrate LCA Tool bijgewerkt. Momenteel werken we samen met de WUR aan een wetenschappelijk artikel waarin we onze methodiek uitleggen en onderbouwen, zodat die internationaal wordt gezien en begrepen. Hopelijk draagt het bij aan een genuanceerder publiek debat.'


Chris Blok WUR

Van richting naar actie

Onder de noemer 'Van richting en plan naar acties' gaf Chris Blok (WUR) uitleg over de praktische aspecten en uitdagingen die verbonden zijn met de grondstoffentransitie en het realiseren van de tussentijdse doelstellingen in het convenant. Dat deed hij onder andere aan de hand van een uitgebreide inventarisatie van hernieuwbare grondstoffen, hun verwachte beschikbaarheid op korte en lange termijn en hun sterke en zwakke punten bij toepassing in substraatmengsels.
Om de transitie te laten slagen moet aan tal van voorwaarden worden voldaan. Deze zijn vastgelegd in de acht routes omvattende REK waarover Boedijn eerder sprak, beginnend bij het vergroten van de beschikbaarheid en eindigend bij het oplossen van unieke kennisvragen.


Biochar veelbelovend

Ook het bedrijfsleven kwam aan het woord. Businessdeveloper Jack van Batenburg van Carbo Culture hield een pleidooi voor biochar als waardevolle grondstof voor groeimedia.
Biochar is een inert, poreus product in pelletvorm op basis van zuivere koolstof dat via pyrolyse en carbolyse gevormd wordt uit biomassa. De zeer lange levenscyclus (meer dan honderd jaar) betekent dat de productie van biochar (uitgaande van duurzame energie) structureel CO2 onttrekt aan de natuurlijke kringloop en voor lange tijd vastlegt. Dat is mooie bijvangst en goed nieuws voor de footprint, maar voor de substraatketen staat de toepasbaarheid in groeimedia natuurlijk voorop. Daar is al onderzoek naar verricht, onder andere door WUR en RHP.


Biochar kan een risicoverlagende grondstof zijn

Van Batenburg stelde vast dat biochar vanwege zijn consistente kwaliteit en inerte aard een risicoverlagende circulaire grondstof voor substraten kan zijn. Het combineert de voordelen van zowel anorganische als organische componenten, zonder aanwijsbare nadelen te hebben. Volgens Batenburg en enkele aanwezige onderzoekers laat biochar tot nu toe veelbelovende resultaten zien, maar is aanvullend onderzoek wenselijk om brede toepassing in hernieuwbare groeimedia te onderbouwen en de keten voldoende vertrouwen te bieden in zijn toegevoegde waarde. Hij nodigde substraatproducenten uit om daar samen op in te zetten.

Retail legt eisen op

Interessant was ook het inkijkje dat José van der Klauw van plantenexporteur Van Dijk Flora (onderdeel van Dutch Flower Group) gaf in de keuken van de grootschalige retail. Het bedrijf belevert onder andere Lidl in vrijwel heel Europa en Turkije.
'De substraattransitie sluit goed aan op onze eigen duurzaamheidsstrategie, waarbinnen wij ook eisen stellen en verantwoordelijkheid toekennen aan onze partners, de kwekers,' vertelde de manager quality & sustainabilty. 'Op vergelijkbare wijze worden wij gescreend door onze klanten binnen de grootschalige retail. Wij onderschrijven het convenant, maar ten aanzien van substraat zijn hun duurzaamheidseisen leidend. Er is dus een zeer groot, gedeeld belang om goed naar die klanten te luisteren. Het gaat om jullie licence to produce en onze license to sell.'
Lidl heeft al concrete eisen geformuleerd waaraan leveranciers van substraat voor consumenten moeten voldoen. Al dat substraat dient volledig veenvrij te zijn. 'Substraat voor kruiden en planten in pot mag momenteel hooguit 50 procent veen bevatten; dat zal op termijn ongetwijfeld verder worden verlaagd.'
Hoewel nog niet alle retailers harde eisen op tafel leggen, kan dat beeld snel veranderen. De keten mag daarom niet verslappen en dient door te pakken, aldus Van der Klauw.


Reactor voor productie van biochar

Paneldiscussie

Christian Frerichs van Hochschule Osnabrück hield een technisch betoog over het stabiliseren van vezelrijke grondstoffen voor toepassing in hernieuwbaar substraat, toegespitst op het toevoegen van lignine en thermische behandelingen. Interessante kost voor substraatproducenten en onderzoekers, maar voor kwekers wat ver van het bed.
Dat gold niet voor de afsluitende podiumdiscussie met vijf panelleden over twee video's waarin telers zich uitspraken over de relatie tussen substraat en ziekte- en plaagbeheersing, en de chemische aandachtspunten bij het omschakelen op nieuwe substraatmengsels. Hiervoor namen Cees Krijgsman (teeltmanager Van Son & Koot), Ronald Keijzer (Lensli Substrates), Elise Wieringa (Intratuin), Marco Zevenhoven (RHP) en Bram de Hoop (NVWA) plaats op het podium.
In video 1 stelden telers vast dat hernieuwbaar substraat een droger karakter heeft dan veenrijk substraat en dat de fysische eigenschappen soms minder stabiel zijn, wat tot wortelproblemen zou kunnen leiden. In hun beleving moet er daarom intensiever worden gemonitord en scherper worden gestuurd dan bij veenrijk substraat. Een enkeling had bij het testen van hernieuwbare grondstoffen vreemde paddenstoelen en grassen zien opkomen in de teelt, wat uiteraard ongewenst was. Certificering is en blijft daarom een vereiste.
Daar konden de panelleden zich goed in herkennen. Keijzer en Krijgsman merkten op dat hernieuwbaar substraat geen beperking hoeft te zijn voor een hoogwaardige teelt, mits de kwaliteitsborging goed op orde is, nieuwe recepten gedegen worden getest en telers hun watergeefstrategie en bemesting afstemmen op de resultaten daarvan.


Precisiebemesting en water geven

Naar aanleiding van video 2, met bijdragen van Florensis, Beekenkamp Group en SV.CO, werd met de panelleden van gedachten gewisseld over de wenselijkheid of noodzaak om frequenter bij te mesten en de zuurgraad te beheersen. In veenarme mengsels is de zuurgraad moeilijker laag te houden, had Krijgsman ervaren, wat voor zuurminnende planten een issue kan zijn. Keijzer erkende dat veen op dat vlak een duidelijke toegevoegde waarde heeft. 'Precisiebemesting wordt simpelweg noodzakelijk en daarvoor zul je ook wat vaker moeten analyseren,' vatte Zevenhoven bondig samen.
Eensgezindheid was er ook over de constatering dat het belang van water geven in de afzetketen niet mag worden onderschat. Handelsbedrijven, retailers en detaillisten zullen zich daar goed op moeten instellen.


Wageningen University and...
Stichting RHP
Van Son & Koot BV
Lensli B.V.
INTRATUIN BV
NVWA Wageningen
Florensis BV
Beekenkamp Group
LOGIN   met je e-mailadres om te reageren.

REACTIES
Er zijn nog geen reacties.

download artikel

Tip de redactie

Meld je aan voor onze digitale nieuwsbrief.
AGENDA
Oldenburg Diversiteit
maandag 18 augustus 2025
t/m vrijdag 22 augustus 2025
Farwest beurs
woensdag 20 augustus 2025
t/m vrijdag 22 augustus 2025
Cash & Carry Days bij Twenthe Plant
maandag 25 augustus 2025
t/m zaterdag 6 september 2025
Florall beurs België
dinsdag 26 augustus 2025
Najaarsbeurs Arie Bouman Tuinplanten 2025
dinsdag 26 augustus 2025
t/m woensdag 27 augustus 2025

ONDERDELEN
Archief
Dossiers
Green Industry Profile
OVER ONS
Over ons
Duurzaamheid & NWST
Contact
Het team
ADVERTEREN EN ABONNEREN
Fysiek abonnement
Digitaal abonnement
Abonneren nieuwsbrief
Adverteren
Verschijningsdata
MEER
Redactionele spelregels
Algemene voorwaarden
Disclaimer
Privacy
Cookies
ONDERDELEN
OVER ONS
ADVERTEREN EN ABONNEREN
MEER